Nedir Bu ''Black Friday'' Çılgınlığı?

Bu Benzetme nedir ve Nereden Geliyordur?

İlk duyulduğu topraklar Kuzey Amerika olan bu çılgın günler, bizim için ne ifade ediyor? İstersen ilk olarak biraz geçmişinden bahsedelim. Nasıl bu ismi aldı, nasıl bu bilinirliğe ulaştı.

Amerika Birleşik Devletleri’nde Şükran Günü’nün ertesi günü ‘Siyah Cuma’ olarak tanımlanıyor. Bir çok insan, mağazaların, Şükran Günü’nde oldukça yüksek cirolara ulaştıkları için, ertesi günü siyahlara büründüklerine inanıyorlar. Aslında bir benzetme diyebiliriz. Aslında, konu biraz daha derin. Bu terimin ilk kullanıldığı tarih 24 Eylül 1869. Jay Gould ve Jim Fisk adında iki yatırımcı o tarihte altın fiyatının yükselmesine neden oluyorlar ve ekonomik çöküş gerçekleşiyor. Dış ticaret durma noktası geliyor, borsa %20 kayıp yaşıyor ve buğday ve mısır hasadı %50 düşüş yaşıyor.

Fakat günümüzde çok daha basit bir kullanımı var. TÜKETİM GÜNÜ.

Neden o gün daha fazla tüketiyoruz?

Kapitalizm’i hayatta tutan en önemli faktör, ticaretin canlı olmasıdır. Ticarete hayat veren unsur da paranın dönüş hızıdır. Ekonomik bir teori aslında. Sizden çıkan paranın ne kadar süre sonra size gelmesi teoriyi basitçe anlatabiliriz. Bununla ilgili veriler günümüzde teori olarak tartışılmakta. Bu hızın bir optimum seviyede kalması gerekiyor. Gerilediğinde, ekonomik krizler oluşuyor. Ortalama seviyesinde ve üstünde ise refah seviyesi yukarıda kalıyor. Dünya'nın ekonomik düzeni de şu an için Kapitalizm. Biteceğine dair teoriler de mevcut. Onu da başka zaman tartışırız.

Yukarıdaki teoriye ve Kapitalizm’e özel günler gereklidir. Paranın dolaşım hızını ayakta tutacak ve tüketimi arttıracak unsurlar gereklidir. Hiç bir özel gün olmaz ise sen, annene Anneler Günü’ne özel bir hediye almazsın ama her yıl mutlaka hatırlayıp alıyorsun. Tüketiyorsun. Tüketmek için para kazanıyorsun. Böyle bir kısır döngünün içinde dönüp duruyorsun. O nedenle sana bağırarak, ‘ EFSANE GÜNLER’ diyor trendyol, hepsiburada. Çünkü bu günlerde para harcamazsan, onlar da haklı olarak optimum seviyeyi bulamıyorlar.

Peki fazla bağırmalarından sıkıldın mı?

Türkiye’de eticaret son 10 yıldır çok daha yukarı tırmanmakta. Bu nedenle, eticaret şirketleri bu özel günlere daha fazla yatırım yapıyorlar. O kadar çok yapıyorlar ki, her mecrada karşına çıkıp, ‘para harca, para harca, bak bu kadar indirim’ diyorlar. Sen de bundan oldukça sıkıldın değil mi? Belki bilerek o günlerde AVM’lere gitmiyorsun ya da internetten alışveriş yapmıyorsun. Kargon, 10 günde geliyor çünkü. Müşteri tüketim refleksleri oldukça hassastır. Aslında bununla ilgili bir çok ar-ge yapan büyük şirketler var. Cevaplarını da biliyorlar. MÜŞTERİYİ TÜKETMEYİN. Ancak engel olamıyorlar. Çünkü o döngüye girmiş bulunmaktalar. Pastadaki dilim boyutunu küçültemezler. Rekabet çok fazla. Fakat, tüketici güven endeksleri bu özel günlerin olduğu aylarda yükselmiyor. Sadece aldatıcı grafik yükselmeleri gerçekleşiyor.

Sonuç, ekonomik biliminin bir tartışması ve üzerine sayfalarca makaleler yazılabilir. Fakat önemli olan noktalar, özel günler-reklam-tüketici para harcama refleksleri olmalıdır. Bu çerçevede ne gibi değişiklikler yaşanıyor ve şirketlerin elinde ne gibi veriler var.